آیا تا به حال به این فکر کرده اید که خودروی شما چگونه دنده را عوض کرده و سریعتر یا کندتر حرکت می کند؟ پاسخ این سوال را باید در قطعه ای به نام گیربکس خودرو جستجو کرد. جعبه دنده قطعه ای ضروری در خودرو است که برای عملکرد صحیح به گشتاور و سرعت متفاوتی نیاز دارد.
گیربکس خودرو چیست؟
گیربکس که به عنوان جعبه دنده نیز شناخته می شود، جزء مکانیکی خودروست که با استفاده از نسبت های مختلف دنده به انتقال نیرو از موتور به چرخ ها کمک می کند. این قطعه معمولاً بین موتور و چرخ ها قرار دارد و از چندین چرخ دنده، شفت و یاتاقان تشکیل شده است. جعبه دنده از طریق یک کلاچ به میل لنگ موتور متصل می شود و به موتور اجازه می دهد در هنگام تعویض دنده به طور موقت از حالت دنده خارج شود. نقش اصلی آن این است که در سرعت های مختلف مقدار مناسبی از نیرو و گشتاور را به چرخ ها برای دستیابی به عملکرد و مسافت دلخواه انتقال دهد.
قطعات گیربکس
در این مطلب اجزا و قطعات گیربکس آورده شده است:
- شفت کلاچ: به شفت محرک نیز معروف است. این قطعه از نیروی موتور استفاده می کند و نیرو را به قسمت های دیگر می فرستد. یک کلاچ محور محرک را به موتور و سایر قطعات متصل می کند. وقتی کلاچ را درگیر می کنید، محور محرک شروع به چرخش می کند.
- میل پیشخوان: دومین قسمت برجسته گیربکس بوده و شامل چرخ دنده های مختلف در اندازه های متفاوت می باشد. این میل می تواند گشتاور کافی برای حرکت خودرو تولید کند.
- شفت اصلی: به آن شفت خروجی نیز می گویند. این قطعه گشتاور اجباری را برای خودرو تولید می کند و دارای برجستگی و دندانه است تا چرخ دنده ها به راحتی حرکت کنند.
- بلبرینگ: از شفت های دوار پشتیبانی می کند و اصطکاک را به حداقل می رساند.
- چرخ دنده ها: این چرخ دنده ها نیرو را از یک شفت به شفت دیگر منتقل می کنند. گشتاور منتقل شده از طریق چرخ دنده ها به تعداد برجستگی ها و دندانه ها و اندازه چرخ دنده بستگی دارد.
انواع گیربکس خودرو
انواع گیربکس خودرو به شکل دستی و اتوماتیک عرضه می شوند. این جعبه دنده ها در گروه جعبه دنده CVT (جعبه دنده متغیر پیوسته)، جعبه دنده دو کلاچه (DCT)، جعبه دنده دستی اتوماتیک (AMT) و جعبه دنده اتوماتیک طبقه بندی می شوند.
جعبه دنده دستی
گیربکس دستی به راننده این امکان را می دهد که کنترل کامل بر روی خودرو داشته باشد و دنده ها را به صورت دستی انتخاب کند. در این تعویض دنده هم دنده و هم کلاچ کار می کنند. جعبه دنده های دستی در مقایسه با جعبه دنده های اتوماتیک مقرون به صرفه تر هستند و نگهداری آسان تری دارند.
جعبه دنده اتوماتیک
گیربکس اتوماتیک نوعی جعبه دنده است که به طور خودکار دنده ها را تعویض می کند و نیازی به مداخله دستی ندارد. در این جعبه دنده، از سنسورهای الکترونیکی برای نظارت بر سرعت خودرو استفاده می شود و تعویض دنده ها به کمک یک واحد کنترل الکترونیکی (ECU) انجام می شود. جعبه دنده های اتوماتیک راحت تر و سریع تر از جعبه دنده های دستی استفاده می شوند، اما نگهداری و تعمیر آن ها پیچیده تر و گران تر است.
تعمیر گیربکس اتوماتیک را به گیربکس چی بسپارید.
جعبه دنده دستی اتوماتیک (AMT)
AMT نوعی جعبه دنده است که در آن گیربکس دستی با استفاده از هیدرولیک برای به کار انداختن پدال کلاچ، اتوماتیک می شود. از آنجایی که جعبه دنده AMT از سنسورهای الکترونیکی برای انجام وظیفه استفاده می کند، استفاده فیزیکی از کلاچ و دنده حذف می شود. بزرگترین ویژگی این جعبه دنده ها، هزینه کمتر آن هاست، زیرا قطعات کمتری در مقایسه با جعبه دنده های اتوماتیک دارند و در نتیجه هزینه کلی خودرو را کاهش می دهند.
جعبه دنده مبدل گشتاور
جعبه دنده مبدل گشتاور یک گیربکس اتوماتیک است که از کوپلینگ مایع برای انتقال نیرو از موتور به جعبه دنده استفاده می کند. این جعبه دنده برای تعویض دنده مانند سایر جعبه دنده های اتوماتیک نیازی به پدال کلاچ ندارد. مبدل گشتاور یکی از جعبه دنده های سنتی است که در چند وقت اخیر به دلیل مصرف سوخت پایین و هزینه نگهداری بالا شاهد کاهش محبوبیت آن بوده ایم.
گیربکس متغیر پیوسته (CVT)
گیربکس CVT نوعی جعبه دنده اتوماتیک است که از طریق یک سیستم قرقره کار می کند. این جعبه دنده، از چندین قسمت پیچیده برای جابجایی بین دنده های از پیش تعیین شده استفاده می کند. سیستم CVT شامل مخروط هایی در هر قرقره است که از طریق یک تسمه به هم متصل شده اند و برای افزایش یا کاهش قطر تسمه زنجیر با توجه به تغییر نسبت دنده حرکت می کنند. CVT قابل اعتماد است و راندمان سوخت بالاتری را ارائه می دهد. استفاده از این جعبه دنده در خودروهای ژاپنی مانند هوندا، نیسان و تویوتا رایج است.
نحوه کارکرد جعبه دنده خودرو
در اینجا به برخی از عملکردهای گیربکس خودرو اشاره می کنیم:
- تغییر نسبت دنده: گیربکس، نسبت دنده را برای مطابقت با شرایط رانندگی تغییر می دهد. این موضوع به راننده اجازه می دهد تا به صورت دستی نسبت دنده را بر اساس سرعت و شرایط جاده تغییر دهد.
- انتقال نیرو به چرخ ها: گیربکس مقدار نیروی مورد نیاز موتور را با سرعت های مختلف به چرخ ها منتقل می کند. این موضوع، امکان بهینه سازی راندمان و عملکرد سوخت را فراهم می کند.
- کنترل سرعت: جعبه دنده با انتخاب دنده مناسب، سرعت خودرو را کنترل می کند و به راننده اجازه می دهد تا سرعت خودرو را کم کند یا افزایش دهد.
- گشتاور تولید می کند: جعبه دنده، گشتاور خروجی موتور را چند برابر می کند تا قدرت بیشتری به چرخ‌ها ارائه کند. در نتیجه خودرو را قادر می سازد تا در شیب های تند حرکت کند.
مزایا و معایب گیربکس دستی
در اینجا به برخی از محاسن و معایب گیربکس های دستی اشاره می کنیم:
مزایای جعبه دنده دستی
- راننده کنترل کامل روی دنده ها دارد
- هزینه کمتری نسبت به جعبه دنده های اتوماتیک دارد
- تعمیر و نگهداری کم
- مسافت پیموده شده مناسب
معایب جعبه دنده دستی
- می تواند در ترافیک سنگین آزار دهنده باشد.
- کنترل دقیق بر روی شیب های تند می تواند برای برخی از رانندگان چالش برانگیز باشد.
- ممکن یادگیری و کار کردن با آن ها برای رانندگان جدید سخت و دشوار باشد.
- دست ها و پاها ممکن است در حین تعویض دنده آسیب ببینند.
مزایا و معایب گیربکس اتوماتیک
در اینجا برخی از محاسن و معایب جعبه دنده های اتوماتیک آورده شده است:
مزایای جعبه دنده اتوماتیک
- رانندگی آسان در ترافیک سنگین
- تعویض دنده سریع و روان است
- مسافت پیموده شده با آن ها مشابه خودروهای جعبه دنده دستی می باشد.
معایب جعبه دنده اتوماتیک
- در مقایسه با خودروهای گیربکس دستی کمی گران هستند
- تعمیر آن ها گران است
- ممکن است برای رانندگی خارج از جاده مناسب نباشند
- این جعبه دنده ها می توانند سنگین تر از جعبه دنده دستی باشند
همه چیز در مورد جعبه دنده خودرو
در اینجا حقایق جالبی در مورد گیربکس خودرو آورده شده است:
- تولید انبوه اولین جعبه دنده های اتوماتیک به دهه 1930 بازمی گردد.
- جعبه دنده های دستی دیگر مانند گذشته مسافت پیموده شده بیشتری نسبت به جعبه دنده اتوماتیک ندارند.
- انواع مختلفی از جعبه دنده اتوماتیک وجود دارد.
- جعبه دنده دستی همچنان ارزان تر از جعبه دنده اتوماتیک است.
